چگونگی فعال سازی شعب تخصصی دادگاه خانواده

اولاً، به موجب رأی وحدت رویه شماره 769 مورخ 26/4/1397 هیأت عمومی دیوان عالی کشور: «مطابق بند سوم اصل بیست و یکم قانون اساسی و ماده یک قانون حمایت خانواده مصوب 1391 ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان خانواده ضرورت دارد و تشکیل آن با رعایت ضوابط قانونی به قوه قضاییه محول شده است و چون موارد صلاحیت دادگاه خانواده در ماده 4 این قانون صراحتاً بیان شده است؛ لذا این دادگاه که با رعایت ترتیبات معین قانونی تشکیل می‌شود دادگاه اختصاصی محسوب می‌گردد و صلاحیت آن نسبت به دادگاه‌های عمومی، ذاتی است …». همچنین در رأی وحدت رویه شماره 773 مورخ 20/9/1397 همین مرجع، بر ذاتی بودن صلاحیت دادگاه خانواده تأکید شده است. ثانیاً، مطابق تبصره یک ماده یک قانون حمایت خانواده مصوب 1391، صرفاً در حوزه قضایی شهرستان که دادگاه خانواده تشکیل نشده است، دادگاه عمومی حقوقی مستقر در آن حوزه می‌تواند با رعایت تشریفات مربوط و مقررات این قانون، به امور و دعاوی خانوادگی رسیدگی کند؛ مشابه همین حکم (با استثناء نمودن دعاوی راجع به اصل نکاح و انحلال آن) در تبصره 2 ماده یک قانون پیش‌گفته، برای دادگاه بخش که در حوزه آن دادگاه خانواده تشکیل نشده، پیش‌بینی شده است. با توجه به مراتب پیش‌گفته، به محض تشکیل دادگاه خانواده در یک حوزه قضایی، دادگاه حقوقی عمومی (حتی اگر پیش از آن، از باب تقسیم کار، رسیدگی به امور و دعاوی خانوادگی را بر عهده داشته و جانشین دادگاه خانواده محسوب می‌شده‌ است)، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به این دسته از امور و دعاوی را نخواهد داشت.