دكتر عيسی صديق

6 اسفند 1401

دكتر عیسی صدیق، ملقب به صدیق اعلم، یكی از نامداران فرهنگی صده اخیر تاریخ فرهنگ ایران و بانی بسیاری از رخدادهای تاریخی و فرهنگی این سرزمین به شمار می‌آید. او از مدرسان مدرسه عالی حقوق بود.

دكتر صدیق در سال 1273 (ش) در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه‌های ادب و كمالیه و دوره متوسطه را در دارالفنون تهران به پایان رساند. در سال 1290 (ش.) به فرانسه رفت و تا سال 1297 (ش.) دوره دانشسرای ورسای را گذراند و از دانشگاه پاریس، دانشنامه لیسانس در رشته ریاضی گرفت. آنگاه مدتی نیز در دانشگاه كمبریج انگلیس به تحصیل علوم ریاضی و تدریس پرداخت.

در سال 1297 (ش.) به ایران برگشت و در وزارت فرهنگ تصدی مشاغل مختلفی را بر عهده گرفت كه عبارتند از: بازرس مدارس متوسطه و مدارس عالیه، ریاست فرهنگ استان گیلان، ریاست تعلیمات عالیه، معلمی دبیرستان دارالفنون و دارالمعلمین مركزی و مدرس مدرسه عالی حقوق (تدریس تاریخ سیاسی، اصول تشكیلات اداری ایران، قوانین استخدام و حقوق اساسی ایران). مدتی نیز نماینده مجلس اول موسسان بود و بین سالهای 1304 تا 1309 (ش.) ریاست تعلیمات عمومی كشور را بر عهده داشت.

در سال 1309 (ش) به دعوت دانشگاه كلمبیا و به منظور مطالعه فرهنگ و آموزش و پرورش آمریكا، به نیویورك سفر كرد. پس از پایان تحصیلات، با ارائه پایان نامه‌ای تحت عنوان، سیستم جدید معارف و آموزش و پرورش تحصیلات در ایران، دكترای خود را گرفت و همزمان، از طرف دولت ایران مامور تهیه طرح تاسیس دانشگاه تهران شد. پس از تهیه طرح‌های تاسیساتی و آموزشی دانشگاه تهران و مراجعت به ایران، مامور راه اندازی دانشگاه تهران شد و در این زمینه با علی اصغر حكمت همكاری كرد.

دكتر عیسی صدیق تا سال 1319 (ش.) ریاست و استادی دانشسرای عالی و دانشكده ادبیات و دانشكده علوم را بر عهده داشت. از سال 1314 (ش)، عضو پیوسته و نایب رئیس فرهنگستان ایران بود. در فاصله سالهای 1320 تا 1340 (ش) شش بار به وزارت فرهنگ انتخاب شد و در مرحله اول ریاست دانشگاه تهران را نیز بر عهده داشت و تا سال 1353 (ش.) در مقام استادی دانشكاه تهران انجام وظیفه كرد. در سال 1328 (ش.) نماینده مجلس دوم موسسان و در سال 1346 (ش) از طرف مردم تهران،‌نماینده مجلس سوم موسسان شد. در سالهای 1328، 1332، 1342، 1346 و 1354 (ش) به ترتیب، به عنوان نماینده دوره اول، دوم، چهارم، پنجم و هفتم مجلس سنا برگزیده شد و تا سال 1353 (ش.)، علاوه بر نمایندگی مجلس سنا، تاریخ فرهنگ را به طور افتخاری در دانشگاه تهران تدریس می‌كرد. دكتر صدیق در سال 1350 (ش.)، استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شد.

خدمات برجسته فرهنگی و آثار علمی دكتر صدیق بسیار زیاد است و به عنوان نمونه می‌توان به این موارد اشاره كرد: تأسیس نخستین مدارس جدید گیلان، پیشنهاد اعزام محصل به اروپا و تهیه قانون آن، تجدید سازمان و برنامه‌های مدارس مملكت، تهیه طرح و قانون تاسیس دانشگاه تهران و ایجاد هسته مركزی آن، وارد كردن روش‌های طرح و قانون تاسیس دانشگاه تهران و ایجاد هسته مركزی آن، وارد كردن روش‌های جدید آموزشی و پرورشی در دانشسرای عالی و تربیت هزاران دبیر، تاسیس دانشگاه تبریز، تاسیس نزدیك به دو هزار مدرسه در طول فعالیت فرهنگی خود.

آثار تالیفی و تحقیقی دكتر عیسی صدیق عبارتند از: